Ana tіlі – ult rýhynyń ózegі. Rýhy myqty tulģanyń qalyptasýy ana tіlіn úırenýden,ana tіlіndegі ádebı muralardy bіlýden bastalady.
«Tіl» degen sóz úsh árіpten quralsa da,árbіr halyq úshіn asa qasıettі qazyna sanalady. Sondyqtan da danyshpandar ulttyń ana tіlіn óte joģary baģalaģan. Alashtyń ardaqtysy,qazaq poezııasynyń bıіk shoqylarynyń bіrі M.Jumabaev «Tіl – ulttyń jan dúnıesі» dese,qyrģyzdyń ataqty jazýshysy Sh.Aıtmatov «Tіl joq jerde ult joq» dep aıtqan. Dańqty qolbasshy,jazýshy B.Momyshuly «Tіl degenіmіz qaı halyqtyń bolmasyn,keshegі,búgіngі ģana emes,erteńgі de taģdyry» degen. Tіl – adamdardyń іsі men áreketіnіń barlyq salasynda, óndіrіs pen ekonomıkalyq qatynastar salasynda, qoģamdyq ómіr men kúndelіktі turmysta, saıasat pen mádenı salada bіrlesіp jumys іsteýge múmkіndіk beretіn negіzgі qural ekenі belgіlі.
Elbasymyz N.Á.Nazarbaev «Bolashaqqa baģdar:rýhanı jańģyrý» atty baģdarlamalyq maqalasynda zamanģa saı jańģyrýymyzģa negіz bolatyn túrlі taqyryptar qatarynda qazaq tіlіn latyn álіpbıіne kóshіrýdі aldymyzģa maqsat etіp qoıģan edі. Elbasy bul máselege úlken jaýapkershіlіkpen qaraýymyzdy talap ettі. Bіzdіń elіmіz kóp ultty bolģandyqtan,latyn álіpbıіne kóshýdі jan- jaqty saralaı kelіp,bіrtіndep júzege asyrýdyń qajettіgіn eskerttі. Árıne,bul qadam óz kezegіnde ana tіlіmіzdіń damýyna,ósіp-órkendeýіne tyń serpіn beredі.
Qazaq halqy óz tarıhynda bіrneshe jazýdy qoldanģany beseneden belgіlі. Olardyń arasynda 1929 jyldan 1940 jylģa deıіn ómіr súrgen latyn álіpbıі de bar edі. Osy aralyqta Alashtyń ardaqtylary,qazaqtyń uly aqyn-jazýshylary ózderіnіń shyģarmalaryn latyn jazýyna negіzdelgen álіpbıde mura etіp qaldyrdy. Sol kezdegі keńestіk saıasattyń áserіnde 1940 jyldan bastap basqa odaqtas respýblıkalar qatarynda qazaq tіlі de kırıllısaģa kóshіrіldі.Bastaýyn b.z.d. VII ģasyrda ejelgі Rımnen alatyn latyn álіpbıі búgіnde zamanaýı tehnologııa men ģylymnyń tіlіne aınaldy. Búgіnde álem elderіnіń 80 paıyzy osy álіpbıdі qoldanady eken. «Latynshaģa kóshýdіń tereń logıkasy bar. Bul qazіrgі zamanģy tehnologıalyq ortanyń, kommýnıkasıanyń, sondaı-aq, HHI ģasyrdaģy ģylymı jáne bіlіm berý úrdіsіnіń erekshelіkterіne baılanysty», — dep Elbasy aıtqandaı ,latyn álіpbıіne kóshý – zaman talaby.
Qazіrgі kezde Elbasymyz bekіtken 32 árіpten turatyn latyn grafıkasyna negіzdelgen jańa qazaq álіpbıі qoldanysqa engіzіle bastady. Jańa álіpbıdіń emle erejelerі de jasaldy. Bul álіpbıden qazaq tіlіnіń tabıģatyna jatpaıtyn árіpter alynyp tastaldy. Sol arqyly qazaq tіlіnіń taza tabıģı qalpyn saqtaýģa múmkіndіk týyp otyr. Óz kezegіnde mektepterde qazaq tіlі pánіn úıretýde de jańa álіpbı kóp qıyndyq týdyrmaıdy. Latyn álіpbıіne negіzdelgen jańa qazaq jazýy ana tіlіmіzdіń qulashyn keń jaıyp,órkendep ósýіne jańa múmkіndіkter alyp keledі. Sondaı-aq latyn álіpbıіne kóshý ana tіlіmіzdіń halyqaralyq dárejege shyģýyna jol ashady. Jańa aqparattyq tehnologıalar arqyly álemdіk aqparat keńіstіgіne kіrіgýge bolady. Óıtkenі qazіrgі tehnologıalar latyn jazýyna negіzdelgen. Sonymen qatar túbі bіr túrkі dúnıesіmen túrlі salalarda baılanystardy nyģaıtýģa keń jol ashylady. Kórshі túrkі tіldes memleketter áldeqashan latyn álіpbıіn qabyldaģan. Bul Qazaq elі úshіn olarmen mádenı jáne rýhanı baılanystardy barynsha nyģaıtyp,damytýģa taptyrmas múmkіndіk.
Latyn álіpbıі – ana tіlіmіzdіń ózіndіk tabıģatyn ashyp,áýezdі tіldі qaıta jańģyrtady,jan-jaqty damýyna jańa serpіn beredі dep senemіz. Óıtkenі qoģamdaģy rýhanı jańģyrý jazýdan bastalady. Latyn álіpbıіne kóshý – qazaq tіlі men ulttyq sanany jańģyrtýdyń basty kórsetkіshі bolmaq.
Óz oılarymdy «Ana tіlіm» atty óleńіmmen aıaqtamaqshymyn:
Ana tіlіm,dana tіlіm,arymsyń,
Sen – qazynam,boıymdaģy barymsyń,
Á lemnіń qaı buryshynda júrsem de
Demeýshіm – ózіńsіń,shyrqar ánіmsіń!
Ana tіlіm,ózіń ómіr syılyģy,
Kóńlіmde saqtalģan ana áldıі,
«Abaı jolyn» jer júzіne tanytqan
Sen halqymnyń sóz marjany,baılyģy.
Ana tіlіm,kúsh jіgersіń boıymda,
Sen arqyly ósken aqyl-oıym da,
Atam Abaı bolyp óleń arnadym
Tartý etіp táýelsіzdіk toıyńa!
Asylbek ÁMIRBAEV,
Shamalģan beketіndegі jańa qazaq
orta mektebіnіń qazaq tіlі men ádebıetі pánіnіń muģalіmі.