Өткен жылдың соңында "Қазақстан тұтынушылар одағы" ассоциациясы темекі өнімдері мен құрамында никотині бар өнімдерді (бұдан әрі - НБӨ) тұтынушылардың өтініштерін қарау бойынша шұғыл желіні іске қосты. Ағымдағы жылдың сәуір-маусым айларында Одаққа 700-ге жуық тұтынушы келесі сұрақтармен және мәселелермен жүгінді:
- НБӨ қауіпсіздігі (өтініштердің 61%);
- "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" ҚР Кодексіне НБӨ қатысты жаңа нормаларды қабылдау (өтініштердің 28% - ы);
- темекі өнімдеріне бағаның өсуі (өтініштердің 11% );
НБӨ қауіпсіздігі туралы өтініш берген тұтынушылардың 61% - ы НБӨ-нің қарапайым темекіден қаншалықты қауіпсіз екендігі туралы сұрақ қойды. Азаматтардың өтініштерін қарастыра отырып, Одақ АҚШ-тың Азық-түлік және дәрі-дәрмек сапасын бақылау басқармасы (FDA) темекіні қыздырудың электрондық жүйелерін қауіп дәрежесі төмен темекі өнімдері ретінде сатуға рұқсат бергенін анықтады. Американдық зерттеулерде IQOS темекісін жылыту жүйесін қолданған кезде темекі күйіп кетуден гөрі қызады, нәтижесінде зиянды және ықтимал зиянды заттардың түзілуі төмендейді деп түсіндіріледі. Осының негізінде темекі шегуден IQOS типті темекіні жылыту жүйесін қолдануға толық көшу адам ағзасына зиянды және ықтимал зиянды заттардың әсерін төмендетеді деген қорытынды жасалды. Қазақстанда НБӨ зерттеулері жүргізілген жоқ, сондықтан тұтынушы үшін кеңес беру кезінде шетелдік деректерге сүйенуге тура келеді.
2020 жылғы 7 шілдеде күшіне енген Денсаулық туралы жаңа Кодекске сәйкес, Қазақстанда темекіні қыздыру жүйелері, электрондық темекі мен вейптер кәдімгі темекі өнімдеріне теңестірілген. Бұл дегеніміз, оларға темекіге арналған барлық ережелер де қолданылатын болады. Тұтынушылар тарапынан шағымдардың ең көп санын тудырған қолданыстағы заңнамадағы негізгі өзгеріс 110-баптың 4-тармағында көзделген темекі өнімдерін сатуды жүзеге асыратын тұлғаның, оның ішінде егер жеке басын куәландыратын құжат ұсынылмаса, НБӨ сатудан бас тарту, сондай-ақ темекі өнімдерін пайдалануға рұқсат етілген шекті жас мөлшерін 18 жылдан 21 жылға дейін арттыру міндеті болып табылады. Осылайша, сыртқы келбеті олардың жасына (21 жастан асқан) күмән тудырмайтын көптеген тұтынушылар, егер сатушы тұтынушының 21 жасқа жетуіне күмән тудырмаса, темекі өнімдерін әрбір сатып алу кезінде олардың өз жасын растау қажет екенін түсінбейді. Көптеген тұтынушылар темекі өнімдерін күн сайын сатушылар жиі есіне алатын жерде сатып алады және бұл міндет екі жаққа да мағынасыз болып көрінеді. Сондай-ақ, жүгінген тұтынушылардың бір бөлігі темекіні қыздыру жүйесін кәдімгі темекіге теңестірумен келіспейді және бұл осы өнім құнының өсуіне және соның салдарынан олардың қол жетімділігінің төмендеуіне әкеледі деп қорқады. Кейбір тұтынушылар осының нәтижесінде лицензиясыз және контрафактілі өнімдерді сату жүзеге асырылады деп санайды.
2020 жылдың 1 шілдесінен бастап тұтынушылар өтініштерінің 11% - ы Қазақстанда темекі құнының өсуіне байланысты болды. Одақ темекі мен темекі өнімдері бағасының 12,8% - ға өсуі елдегі экономикалық белсенділіктің күрт төмендеуіне, теңге бағамының төмендеуіне және тауарлар бағасының өсуіне байланысты деп санайды.
Тұтынушылар одағы темекі өнімдері мен НБӨ-ға байланысты тұтынушылар өтініштерінің нәтижелерін одан әрі мониторингтеуді және жариялауды жоспарлап отыр. Қоғам барлық тұтынушыларды өз сұрақтарымен және шағымдарымен 2518 - Beeline және 2040 - Activ, +7(727) 277-89-45 шұғыл желісіне хабарласуға шақырады, www.potrebitel.kz, Instagram / Facebook / Youtube.
Қазақстан тұтынушылар одағы: 2020 жылдың екінші тоқсанындағы шұғыл желі жұмысының қорытындылары
2020-08-03 09:00:45
